Dla małżonków decyzja o rozwodzie jest jedną z najtrudniejszych jakie muszą podjąć. Kończy się pewien etap w ich życiu. Wyrok sądu tworzy nową sytuację majątkową oraz rodzinną. W obecnych czasach, przy zawieraniu małżeństwa, większość nowożeńców decyduj się na tzw. ślub kościelny - konkordatowy.
Jednym aktem spełnione zostają przesłanki prawne, urzędowe oraz te które wymaga kościół katolicki aby skutecznie zawrzeć związek małżeński. Powstaje małżeństwo w świetle prawa polskiego oraz prawa kanonicznego. Jest to wygodne rozwiązanie gdyż nie wymaga dwóch odrębnych uroczystości czyli dodatkowej przed urzędnikiem stanu cywilnego. O ile zawarcie małżeństwa można scalić w jedno postępowanie, w jedną uroczystość, o tyle do uzyskania rozwodów tzw. kościelnego oraz państwowego będzie konieczne przeprowadzenie dwóch odrębnych postępowań przed dwoma odrębnymi instytucjami.
Rozwód cywilny
W przypadku rozwodu cywilnego małżonkowie musza wykazać przed sądem, że ich związek uległ trwałemu i zupełnemu rozkładowi. Trwały i zupełny rozkład pożycia występuję wówczas, jeżeli małżonków nie łączy wieź emocjonalna, majątkowa oraz fizyczna. W praktyce należy wykazać, iż od co najmniej pół roku wstecz, małżonkowie nie darzą się uczuciem, zaniechali kontaktów fizycznych, nie tworzą wspólnego gospodarstwa domowego. Zdarza się sytuacja, iż małżonkowie zamieszkują ze sobą jeszcze w trakcie trwania sprawy rozwodowej. Należy wtedy wykazać, iż jest to jedynie pochodna sytuacji ekonomicznej, która uniemożliwia odrębną egzystencję. Jeżeli odpowiednio wcześniej małżonkowie skorzystają z pomocy adwokata rozwodowego, który właściwie przygotuje ich do sprawy rozwodowej, uzyskanie rozwodu będzie możliwe już na pierwszej rozprawie. Koniecznym warunkiem takiego przebiegu postępowania jest chęć po stronie małżonków, co do szybkiego zakończenia sprawy rozwodowej. Jakiekolwiek roszczenie jednej ze stron i chęć obarczenia winą drugiej strony postępowania, znacznie przedłuży długość trwania sprawy oraz zwiększy koszty postępowania, w tym koszt adwokata. Przesłanką uniemożliwiającą uzyskanie rozwodu będzie np. dobro małoletnich dzieci oraz zasady współżycia społecznego. Wynik tej oceny będzie zależał od sądu oraz skuteczności adwokata. Orzeczenie rozwodu przez sąd umożliwia ex małżonkom zawarcie kolejnych związków małżeńskich z nowymi partnerami przed urzędnikiem stanu cywilnego. Do zawarcie nowego związku przed kapłanem będzie potrzebne uzyskanie rozwodu kościelnego.
Rozwód kościelny
Jest to ewidentnie proces dużo trudniejszy, z pewnością dłuższy i nie mniej sformalizowany niż rozwód cywilny. Na wstępnie należy wskazać, iż prawo kanoniczne, według którego przebiega postępowanie, nie zna instytucji rozwodu. Odpowiednikiem rozwodu jest tutaj unieważnienie małżeństwa. Małżonek zainteresowany unieważnieniem małżeństwa musi złożyć do sądu kościelnego skargę o stwierdzenie nieważności małżeństwa. W skardze jego żądaniem będzie stwierdzenie nieważności aktu zawierającego związek małżeński. Aby mieć podstawę do takiego zarzutu musi powołać się na złamanie któregoś z kanonów Kodeksu Kanonicznego. Najbardziej popularną oraz najczęściej stosowaną będzie tutaj przesłanka braku występowania zgody małżeńskiej. Należy w tym przypadku wykazać, iż małżeństwo zostało zawarte pomimo np. niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich, braku odpowiedniego poznania czy też, jakkolwiek to zabrzmi, nie używania rozumu. Można też powoływać się na inne okoliczności, bardziej obiektywne jak np. młodociany wiek, niezdolność płciowa, różność religii, pokrewieństwo. Kolejną grupą zarzutów może być nie spełnienie formalnych przesłanek przy samym akcie zawierania małżeństwa jak np. nie posiadanie odpowiednich uprawnień przez kapłana udzielającego ślubu. Samo postępowanie, co do zasady jest dwu, a w określonych sytuacjach nawet trzy – instancyjne.
Prawomocny wyrok, wydany przez Sąd Kościelny lub Trybunał albo stwierdzi nieważność małżeństwa, co umożliwi ex małżonkom zawarcie nowego związku przed kapłanem albo stwierdzi że małżeństwo cały czas istnieje, w świetle prawa kanonicznego. W praktyce osobom rozwodzącym się, dużo łatwiej jest uzyskać rozwód cywilny niż unieważnić małżeństwo zawarte przed kapłanem.
