Za wynalazcę wariografu uznaje się Johna A. Larsona - studenta medycyny na uniwersytecie w Berkeley i jednocześnie policjanta (później psychiatrę), który w roku 1921 zastosował wykrywacz kłamstw w ramach sprawy kryminalnej dotyczącej morderstwa. Jednak już przed Larsonem pojawiały się próby skonstruowania urządzenia, które dałoby odpowiedź na pytanie czy wskazana osoba kłamie, czy też mówi prawdę. Współczesne wariografy (nazywane też poligrafami lub wykrywaczami kłamstw) działają na podobnej zasadzie, jak te zbudowane w minionym stuleciu i są szeroko wykorzystywane zarówno do celów procesowych, jak i prywatnych.
Jak działają współczesne wykrywacze kłamstw?
Wykrywacz kłamstw - Wariograf zapisuje i analizuje nieświadome reakcje fizjologiczne organizmu osoby poddanej badaniu, wywołane przez bodźce z zewnątrz. Urządzenie to bada częstotliwość i głębokość oddechu, ciśnienie krwi i tętno oraz przewodnictwo skórne. Czynnikami zewnętrznymi powodującymi reakcje organizmu są pytania zadawane przez biegłego. Należy wyjaśnić, że wariograf nie wyświetla, czy osoba badana skłamała odpowiadając na konkretne pytanie. Urządzenie jedynie rejestruje parametry świadczące o wystąpieniu reakcji stresowej i emocji wywołanych danym pytaniem, co przy całokształcie wiedzy może uprawdopodobnić tezę, że badany kłamie. Należy zatem uznać, że profesjonalne, przeprowadzone przez eksperta badanie poligraficzne pozwala na szybką weryfikację podejrzeń, dotyczących udziału osoby badanej w danym zdarzeniu np. w przestępstwie, oszustwie, zdradzie. Wariograf pozwala także wykluczyć osobę z kręgu podejrzanych, czy też oczyścić ją z zarzutów. Pomimo że nie ma obowiązku poddania się tej czynności, badanie nierzadko może przyczynić się do uzyskania dowodów niewinności osoby.
Jak wygląda badanie wariografem?
Badanie wariograficzne jest przeprowadzane w odosobnionym pomieszczeniu, gdzie badany jest podłączany do aparatury mierzącej parametry organizmu. Część firm świadczących usługi związane z badaniem na wariografie oferuje dojazd do klienta i przeprowadzenie badania w dogodnym czasie oraz miejscu. Badanie jest całkowicie bezbolesne i nie ma negatywnego wpływu na zdrowie. Badany odpowiada na serię pytań zadawanych przez biegłego, wśród których są zarówno pytania ogólne, które mają pokazać reakcję organizmu na kwestie neutralne, jak i pytania kontrolne oraz krytyczne, dotyczące badanego zagadnienia. Odpowiedź na pytanie czy badany kłamie jest możliwa dzięki dogłębnej analizie reakcji fizjologicznych, które wystąpiły przy danym zagadnieniu. Profesjonalny i doświadczony ekspert może z dużym prawdopodobieństwem ocenić czy badany mija się z prawdą. Skuteczność takiego testu na wariografie cyfrowym nowej generacji oscyluje w granicach od 95 do aż 98%. (Ważne aby badanie przeprowadzał doświadczony i certyfikowany ekspert)
Kiedy warto przeprowadzić badanie wariograficzne?
Do niedawna wariograf wykorzystywany był głównie przez organy ścigania do wykrywania różnego rodzaju przestępstw. W postępowaniu karnym wykrywacz kłamstw można zastosować w celu ograniczenia kręgu osób podejrzanych lub do oceny wartości dowodowej ujawnionych śladów. Obecnie wariograf jest często wykorzystywany jako jeden z etapów procedury rekrutacyjnej, nie tylko przez służby mundurowe ale także podmioty prywatne, w tym duże korporacje. Badanie poligraficzne może być przydatne do oceny kandydatów na odpowiedzialne stanowiska, gdyż pozwoli ono wykluczyć istnienie negatywnych przesłanek do objęcia danej funkcji, którymi mogą być np. nałogi lub zły stan zdrowia. Badanie może być zasadne także w razie podejrzeń co do nieetycznych zachowań pracownika, takich jak np. ujawnianie konkurencyjnym firmom tajemnic przedsiębiorstwa lub kradzież firmowego mienia. Z badań na wykrywaczu kłamstw często korzysta również sektor ubezpieczeń przy zawieraniu polis ubezpieczeniowych na życie. Ponadto, coraz powszechniejsze jest stosowanie badania na wykrywaczu kłamstw do wyjaśniania kwestii związanych z życiem osobistym, np. w razie podejrzenia zdrady małżeńskiej.