Wiadomości z Katowic

Czy pomoc adwokata w sprawach karnych jest obowiązkowa?

  • Dodano: 2020-04-17 13:15

W praktyce adwokackiej często można spotkać się z pytaniem, czy w postępowaniu karnym trzeba być reprezentowanym przez adwokata. Czy pomoc adwokata w sprawach karnych jest obowiązkowa? Co do zasady nie. Zarówno osoba podejrzana bądź oskarżona o popełnienie przestępstwa, jak i pokrzywdzony mogą samodzielnie bronić swych interesów w procesie karnym. Ustawodawca zastrzega tym niemniej, iż w określonych przypadkach oskarżony musi mieć obrońcę. Co więcej, niektóre czynności zastrzeżone są wyłącznie dla profesjonalnego pełnomocnika, będącego adwokatem lub radcą prawnym. Niezależnie od regulacji ustawowej, pomoc adwokata w sprawach karnych zawsze jest rekomendowana.

Obrona obligatoryjna

Po pierwsze, przypadek obrony obligatoryjnej odnosi się do oskarżonego, który nie ma ukończonych 18 lat. Gdy oskarżony ukończy tymczasem 18. rok życia, obrona obligatoryjna dobiega końca. Po drugie, oskarżony musi mieć obrońcę w sytuacji, gdy jest głuchy, niemy lub niewidomy. Po trzecie, oskarżony musi być reprezentowany przez obrońcę, gdy zachodzi uzasadniona wątpliwość co do tego, czy jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem nie była w czasie popełnienia tego czynu wyłączona lub w znacznym stopniu ograniczona. W tego typu sytuacjach może w ogóle zachodzić podstawa do wyłączenia odpowiedzialności karnej i orzeczenia środka zabezpieczającego zamiast kary. Po czwarte, obrona obligatoryjna będzie miała miejsce, gdy zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy stan zdrowia psychicznego oskarżonego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny. Zarówno w tym przypadku, jak i poprzednio wskazanych, obrona obligatoryjna dobiega końca, gdy biegły psychiatra nie potwierdzi wątpliwości co do stanu psychicznego oskarżonego. Po piąte, oskarżony musi mieć obrońcę, gdy zarzucono mu zbrodnię i postępowanie toczyć się będzie przed sądem okręgowym. W tym przypadku uzasadnieniem wprowadzenia obrony obligatoryjnej jest waga sprawy.

Co jeśli oskarżony w przypadkach obrony obligatoryjnej nie ma obrońcy z wyboru? Zostanie mu wyznaczony obrońca z urzędu.

Przymus adwokacko-radcowski

Oprócz obrony obligatoryjnej, ustawodawca przewidział przypadki, w których określona czynność procesowa musi być wykonana przez adwokata lub radcę prawnego. Jest to tzw. przymus adwokacko-radcowski. Co do zasady chodzi tutaj o sporządzenie i podpisanie kwalifikowanych pism procesowych, gdzie udział fachowego pełnomocnika stanowić ma gwarancję, że pisma te będą składane tylko po uprzednim zweryfikowaniu istnienia ku temu zasadnych podstaw prawnych. Ma to za zadanie w pewnym sensie zracjonalizowanie wymiaru sprawiedliwości.

Przymus adwokacko-radcowski obowiązuje w następujących przypadkach:

  1. subsydiarny akt oskarżenia;

  2. apelacja od wyroku wydanego w I instancji przez sąd okręgowy;

  3. kasacja od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego;

  4. wniosek o wznowienie prawomocnie zakończonego postępowania.

Przymus adwokacko-radcowski odnosi się zarówno do osoby oskarżonej, jak i pokrzywdzonego. Jeśli zachodzi taka konieczność, osoby te mogą wystąpić o ustanowienie adwokata z urzędu celem sporządzenia i podpisania danego pisma.

Pomoc adwokata w sprawach karnych

Niezależnie od ustawowych przypadków, w których profesjonalna pomoc adwokata w sprawach karnych jest niezbędna, zauważyć w tym miejscu należy, iż pomoc adwokata w każdym przypadku jest rekomendowana. Patrząc z perspektywy osoby podejrzanej bądź oskarżonej o popełnienie przestępstwa, im wcześniej obrońca włączy się do postępowania, tym lepiej. Kluczowe często okazują się pierwsze wyjaśnienia podejrzanego przed organami ścigania, w związku z czym asysta adwokata przy tej czynności jest nieodzowna. Na etapie postępowania sądowego adwokat może w szczególności doradzić w zakresie możliwych środków dowodowych. Jakkolwiek ciężar udowodnienia sprawstwa spoczywa zasadniczo na oskarżycielu, tak skuteczna obrona rzadko może się odbyć przez aktywności dowodowej ze strony oskarżonego, zwłaszcza w zakresie uwiarygodnienia posiadanego alibi. Patrząc tymczasem na proces karny z punktu widzenia pokrzywdzonego, który swym zawiadomieniem o możliwości popełnienia przestępstwa często inicjuje postępowanie karne, pomoc prawna adwokata konieczna jest w szczególności na etapie postępowania przygotowawczego. Z uwagi na ogrom spraw, którymi zajmują się organy ścigania, konieczne jest dynamizowanie ich działań i zabezpieczenie w ten sposób uzasadnionych interesów pokrzywdzonego.


 

Adwokat dr Aleksandra Rychlewska-Hotel kancelaria Katowice
ul. Gliwicka 6/2a
40-079 Katowice
tel. +48 323070094

https://katowice.karh.pl/

Dodaj komentarz

chcę otrzymać bezpłatny newsletter portalu mojeKatowice.pl.

Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników portalu.
Wydawca portalu nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.