Podział majątku wspólnego jest konsekwencją ustania wspólności majątkowej małżeńskiej. Jedną z przyczyn jej ustania jest śmierć współmałżonka. Co zrobić, jeśli współmałżonek umiera przed dokonaniem podziału majątku? Przeczytaj niniejszy artykuł i dowiedz się jak powinien zostać przeprowadzony w takim przypadku podział!
Podział majątku, a śmierć małżonka – sprawdź, jak wygląda postępowanie sądowe
Śmierć małżonka przed dokonaniem podziału majątku przysparza wielu problemów i czyni sprawę bardziej skomplikowaną. Udział zmarłego w majątku wspólnym małżonków wchodzi bowiem w skład masy spadkowej i jest przedmiotem dziedziczenia przez jego spadkobierców.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 2 marca 1972 roku, wydanej w sprawie o sygnaturze akt III CZP 100/71 wyraził pogląd, że w wypadku gdy w skład spadku wchodzi udział spadkodawcy w majątku objętym małżeńską wspólnością ustawową, do dokonania działu spadku niezbędne jest uprzednie albo jednoczesne z działem spadku, połączone w tym samym postępowaniu, przeprowadzenie podziału majątku wspólnego, chyba że zapadł już prawomocny wyrok rozstrzygający o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o żądaniach zwrotu wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek odrębny lub odwrotnie, albo że częściowy dział spadku nie dotyczy udziału spadkodawcy w majątku wspólnym.
Konieczne w takim wypadku będzie rozwiązanie sprawy przez sąd, przy czym zarówno podział majątku jak i dział spadku oraz zniesienie współwłasności będzie można przeprowadzić w jednym postępowaniu sądowym. Taką możliwość daje bowiem art. 689 kodeksu postepowania cywilnego. W takiej sytuacji sąd rozpoznający sprawę w pierwszej kolejności będzie musiał rozstrzygnąć kwestię podziału majątku jako pierwszą, aby prawidłowo ustalić skład i wartość dzielonego spadku. Warto przypomnieć, że w toku tego postępowania sąd musi rozstrzygnąć wszystkie kwestie dotyczące majątku wspólnego, w tym kwestię zwrotów z tytułu nakładów, wydatków oraz innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek odrębny i odwrotnie.
Kiedy pojawiają się spadkobiercy... zobacz na jaką wysokość majątku możesz liczyć
Zasadą jest, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Jeśli udziały małżonków są równe, żyjący małżonek zachowuje połowę majątku wspólnego a druga połowa tego majątku wejdzie w skład tzw. masy spadkowej. W zależności od ilości spadkobierców oraz od podstawy dziedziczenia, udział spadkowy żyjącego małżonka może być różny. Przy założeniu, że dziedziczenie po zmarłym nastąpi na podstawie przepisów kodeksu cywilnego (dzieje się tak, jeśli zmarły nie pozostawił testamentu), sytuacja będzie wyglądała następująco.
Zgodnie z art. 931 § 1 kodeksu cywilnego (dalej: kc) w pierwszej kolejności do spadku powołane są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Dziedziczą oni w częściach równych, przy czym część spadku przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza jedna czwarta całości spadku. Przy założeniu, że zmarły miał dwoje dzieci, małżonek dziedziczy 1/3 spadku, zachowując jednocześnie połowę majątku wspólnego.
Natomiast jeśli zmarły nie posiadał dzieci to wtedy żyjący małżonek dziedziczy razem z rodzicami zmarłego, przy czym udział każdego z rodziców wynosi jedną czwartą całości spadku (art. 932 § 1 i 2 kc). Sytuacja wygląda zupełnie inaczej, jeśli zmarły pozostawił testament. Wtedy krąg spadkobierców może być zupełnie inny. Inne też mogą być udziały poszczególnych spadkobierców powołanych do dziedziczenia.
Należy pamiętać, że przepisów kodeksu cywilnego o powołaniu do dziedziczenia nie stosuje się do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji (art. 9351 kc). Warto również wiedzieć, że małżonek dziedziczący z ustawy z innymi spadkobiercami wyjąwszy dzieci spadkodawcy, które mieszkały z nim razem za życia, może żądać ze spadku ponad swój udział przedmiotów urządzenia domowego, z których za życia spadkodawcy korzystał wspólnie z nim lub wyłącznie sam (art. 939 § 1 kc). Ponadto małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione (art. 940 § 1 kc).
Potrzebujesz więcej informacji o tym jak wygląda podział majątku? Chojka Kancelaria Adwokacka posiada doświadczonych prawników zarówno z zakresu prawa rodzinnego jak i spadkowego. Rozwieją wszystkie Twoje wątpliwości, a co najważniejsze będą Cię godnie reprezentować podczas procesu sądowego! Nie działaj na własną rękę, tutaj dobra znajomość przepisów to klucz do satysfakcjonującego zakończenia sprawy majątkowej!