Wpływ smogu na zdrowie jest niezaprzeczalny. Cierpią z tego powodu zarówno dorośli, dzieci, jak i osoby starsze. Jednak co w przypadku ciąży? Czy powietrze, którym oddycha kobieta może mieć wpływ na rozwój prenatalny jej dziecka?
Czym jest smog?
Powietrze pełne jest szkodliwych dla zdrowia substancji. Większość z nich to produkty spalania, takie jak pyły zawieszone PM10 i PM2.5, benzo[a]piren i różnego rodzaju tlenki (siarki, węgla, azotu). Podczas odpowiednich warunków pogodowych, m.in. przy braku wiatru, substancje te mieszają się z mgłą, tworząc zjawisko atmosferyczne zwane smogiem. Jest on wyczuwalnym i nierzadko nawet dostrzegalnym potwierdzeniem obecności zanieczyszczeń w danym otoczeniu.
Źródła smogu
W Polsce największy problem stanowi smog typu londyńskiego, czyli ten, który powstaje w okresie grzewczym. Spowodowany jest głównie ogrzewaniem w gospodarstwach domowych. Wiele domostw korzysta ze starych, nieefektywnych kotłów, które w połączeniu z opałem kiepskiej jakości (flot, muł) produkują niewyobrażalne ilości zanieczyszczeń. Do niektórych pieców trafiają nawet śmieci, które pod wpływem wysokiej temperatury uwalniają szkodliwe toksyny. Dużym źródłem zanieczyszczenia jest transport samochodowy i tranzytowy, który emituje do atmosfery spaliny i pyły zawieszone. Problem stanowią również niektóre gałęzie przemysłu, w tym energetyka węglowa, odpowiedzialna za powstawanie takich substancji jak: pyły zawieszone PM10 i PM2.5, tlenki azotu, tlenki siarki i metale ciężkie. Wszystkie te zanieczyszczenia z każdym wdechem trafiają do naszego organizmu.
Konsekwencje zdrowotne
Smog upośledza funkcje obronne dróg oddechowych i prowadzi do licznych infekcji. Stanowi również spore zagrożenie dla serca, wpływa na naszą ogólną kondycję fizyczną oraz psychiczną. Osoby narażone na stały kontakt z zanieczyszczeniami skarżą się na problemy z koncentracją, ciągłe uczucie zmęczenia, a nawet są bardziej skłonne do zaburzeń depresyjnych. Maleńkie cząstki pyłów zawieszonych trafiają do płuc i krwioobiegu, zwiększając ryzyko zawału serca, chorób sercowo-naczyniowych, nowotworu płuc i krtani. Zanieczyszczenia przedostające się do naszego organizmu często są przyczyną miażdżycy, nadciśnienia tętniczego oraz problemów z płodnością. W Polsce każdego roku z powodu chorób związanych ze smogiem umiera przedwcześnie ok. 40 tys osób. Zanieczyszczenie powietrza stanowi zagrożenie dla osób w każdym wieku, jednak do grupy podwyższonego ryzyka należą dzieci, osoby starsze i kobiety w ciąży.
Pyły zawieszone a ciąża
Ciężarne kobiety powinny szczególnie dbać o to, jakim powietrzem oddychają. Ponieważ płód szybko się rozwija, a jego mechanizmy obronne nie są jeszcze w pełni wykształcone, narażony jest na szereg powikłań związanych z ekspozycją na szkodliwe związki. W trakcie ciąży dużo częściej dochodzi do powikłań i poronień. Ponieważ wiele zanieczyszczeń, w tym tzw. WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne) przedostają przez barierę łożyskową do krwioobiegu płodu, dzieci przychodzą na świat przedwcześnie, z niższą masą urodzeniową i mniejszym obwodem główki. Dzieli, które w okresie prenatalnym były narażone na działanie szkodliwych związków, w późniejszym czasie często wykazują niższy iloraz inteligencji od rówieśników oraz gorsze zdolności poznawcze. Kilkuletnie pociechy mają też zauważalnie niższą objętość płuc (ok. 100 ml), dużo częściej chorują na astmę oraz zapalenia dolnych i górnych dróg oddechowych. Dużo częściej pojawiają się też u nich problemy z koncentracją, ciągłe zmęczenie, a nawet stany depresyjne.
Zanieczyszczenie powietrza nie pozostaje też bez wpływu na samą płodność u ludzi dorosłych. Smog uszkadza plemniki i zmniejsza ilość testosteronu u mężczyzn, co dodatkowo utrudnia zajście w ciążę. W przypadku zabiegów in vitro, dużo częściej kończą się niepowodzeniem.
Jak się chronić?
Ochrona przed smogiem jest dla kobiet w ciąży szczególnie ważna. W dni o wysokim stężeniu zanieczyszczeń najlepiej nie wychodzić z domu, a kiedy nie jest to możliwe (oraz podczas codziennego poruszania się po mieście) warto korzystać z maski antysmogowej. Musi jednak posiadać odpowiednie certyfikaty i zostać zakupiona w sprawdzonym źródle.
Trzeba mieć świadomość, że przebywając w domu nie jest się automatycznie chronionym przed zanieczyszczeniami. Przez okna i drzwi bez problemu przedostają się do środka pyły zawieszone i inne, szkodliwe substancje. Dlatego warto zainwestować w oczyszczacz powietrza. Liderem w tej branży jest marka Sharp, która w swoich urządzeniach wykorzystuje filtr HEPA wysokiej klasy oraz węgiel aktywny. Połączenie to usuwa większość zanieczyszczeń gazowych, np. LZO oraz nawet 99,97% cząstek stałych, takich jak pyły zawieszone PM10 i PM2.5. Model przeznaczony do mniejszych powierzchni, Sharp KC-D40EUW pełni dodatkowo funkcję nawilżacza i jonizatora, utrzymując w domu odpowiedni mikroklimat.
Ważne jest też, aby zwracać uwagę na to, co dzieje się wokół. Wiedząc, że sąsiad ogrzewając dom pali również śmieci, możemy zgłosić to do straży miejskiej. Straż ma obowiązek przeprowadzenia kontroli i ukarania winnego odpowiednim mandatem.