Prawo rodzinne to dział prawa cywilnego, który najogólniej mówiąc reguluje stosunki rodzinne. Ustawą, która zajmuje się w głównej mierze stosunkami rodzinnymi jest ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej również jako „k.r.o.”). Prawo rodzinne reguluje stosunki majątkowe oraz niemajątkowe rodziny. Pod pojęciem spraw rodzinnych kryją się m.in.:
-
Sprawy o rozwód i separację;
-
Sprawy o alimenty (w tym również o obniżenie, podwyższenie, czy uchylenie alimentów);
-
Sprawy dotyczące władzy rodzicielskiej (sprawy o pozbawienie władzy rodzicielskiej, sprawy o ograniczenie władzy rodzicielskiej, zawieszenie władzy rodzicielskiej, czy sprawy o przywrócenie władzy rodzicielskiej);
-
Sprawy dotyczące ustroju majątkowego panującego w związku małżeńskim Stron, zmiany tego ustroju, czy uregulowania dotyczące majątku osobistego małżonków;
-
Sprawy związane z kontaktami z dziećmi (sprawy o uregulowanie kontaktów, zmianę kontaktów, czy też ich zakazanie);
-
Sprawy związane z ustaleniem miejsca pobytu dziecka;
-
Sprawy związane z ustaleniem ojcostwa, zaprzeczeniem ojcostwo, ustaleniem macierzyństwa czy też zaprzeczeniem macierzyństwa;
-
Sprawy dotyczące przysposobienia dziecka;
-
Sprawy związane ze sprawowaniem opieki i kurateli;
-
Sprawy związane z zarządem majątkiem dziecka.
Jak widać pojęcie sprawy rodzinne jest bardzo szerokie. Chociaż potocznie przyjmuje się, że jest to przede wszstkim rozwód, ustalenie alimentów, kontaktów i sprawy związane z władzą rodzicielską nad małoletnimi dziećmi.
Jakich spraw rodzinnych jest najwięcej?
Wydaje się, że najczęstszymi sprawami z zakresu prawa rodzinnego są właśnie rozwody, sprawy o alimenty, sprawy o kontakty i sprawy związane z władzą rodzicielską. Co ważne sprawy te, mimo, że prowadzone są w oparciu o tę samą procedurę i przepisy k.r.o. należą do właściwości różnych Sądów.
Rozwód
Myśląc o sprawach rodzinnych w pierwszej kolejności przychodzi do głowy rozwód. Rozwód jest orzekany przez Sąd Okręgowy. Rozwód jest możliwy jeśli nastąpi trwały i zupełny rozkład pożycia pomiędzy małżonkami. W postępowaniu o rozwód Sąd bada czy urzeczywistniły się wszystkie przesłanki do orzeczenia rozwodu. W trakcie rozwodu Sąd też reguluje wszystkie sprawy dotyczące małoletnich dzieci oraz wspólnie zajmowanego przez małżonków mieszkania, jeśli małżonkowie jeszcze wspólnie zamieszkują. Skoro w wyroku rozwodowym znajdują się rozstrzygnięcia dotyczące dzieci, to wydając je Sąd kieruje się najważniejsza przesłanką – czyli ich dobrem.
Sprawy o alimenty
Powszechnie wiadomo, że sprawy o alimenty należą do jednych z najczęstszych spraw rodzinnych. Obowiązek alimentacyjny najogólniej mówiąc dotyczy małych i dorosłych dzieci, które w związku z pobieraniem nauki nie są w stanie samodzielnie się utrzymać. Oczywiście jest to wielkie uproszczenie tematu alimentów, bowiem przypadków, w których mogą zostać zasądzone alimenty jest znacznie więcej. Wysokość alimentów to wypadkowa możliwości zobowiązanego – najczęściej rodzica oraz potrzeb uprawnionego – najczęściej dziecka. Alimenty nie są zasądzone raz na zawsze i wraz ze zmianą okoliczności mogą być zmienione (podwyższone bądź uchylone). Co ważne na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają jedynie faktycznie uzyskiwane przez osobę zobowiązaną dochody, ale również jej perspektywy finansowe. Do orzekania w zakresie alimentów właściwy jest Sąd Rejonowym wg. miejsca zamieszkania uprawnionego.
Sprawy o kontakty
Kolejną grupę spraw rodzinnych stanowią sprawy dotyczące kontaktów z dziećmi. Co do zasady rodzicom, którzy posiadają pełnię władzy rodzicielskiej, przysługuje nieograniczone prawo do kontaktów z dzieckiem, chyba, że co innego wynika z orzeczenia właściwego Sądu. Jednakże jeśli rodzice żyją w rozłączeniu wówczas nie ma możliwości osobistej styczności z dzieckiem w każdym czasie. Jeśli rodzice są w stanie między sobą ustalać spotkania i opiekę nad dziećmi to nie ma potrzeby ingerencji Sądu. Umiejętność współdziałania rodziców sprawujących opiekę nad dzieckiem jest najlepszym rozwiązaniem dla wszystkich, zwłaszcza dla dzieci, które nie widzą nowych konfliktów pomiędzy rodzicami. Jeśli dobro dziecka za tym przemawia, kontakty można ograniczyć bądź można ich całkowicie zakazać. Działa to również w drugą stronę, co oznacza, że jeśli zasadnym dla dobra dziecka jest poszerzenie bądź przywrócenie kontaktów, Sąd po rozważeniu wszystkich okoliczności wyda stosowne rozstrzygnięcie. Sądem właściwym do orzekania o kontaktach rodziców z dziećmi jest Sąd Rejonowy.
Sprawy o władzę rodzicielską
Ostatnim najczęściej pojawiającym się zakresem spraw rodzinnych są sprawy dotyczące władzy rodzicielskiej. W postępowaniu dotyczącym władzy rodzicielskiej, jeśli dobro dziecka za tym przemawia, Sąd może ograniczyć władze rodzicielską, zawiesić władzę rodzicielską, a nawet całkowicie pozbawić jej rodzica. Oczywiście przypadki, w których rodzic jest pozbawiony władzy rodzicielskiej są wyjątkowe, a zachowanie rodzica w stosunku do dziecka musi być wręcz naganne. Zawieszenie władzy rodzicielskiej możliwe jest przykładowo, gdy jeden z rodziców wyjeżdża na dłuższy czas do innego państwa. W przypadku władzy rodzicielskiej, podobnie jak w przypadku kontaktów, jeśli zmienią się okoliczności, które spowodowały ingerencję Sądu we władzę rodzicielską to postanowienie dotyczące władzy rodzicielskiej może zostać zmienione. Sądem właściwym do orzekania o władzy rodzicielskiej jest, tak jak w przypadku kontaktów, Sąd Rejonowy.
Dobro dziecka
Prawo rodzinne jako swoją nadrzędną zasadę wskazuje dobro dziecka. W niniejszym artykule pojęcie to było kilkukrotnie przywoływane. W przepisach k.r.o. próżno szukać definicji legalnej pojęcia „dobro dziecka” niemniej w orzecznictwie zostały nakreślone jego najważniejsze aspekty i tak w postanowieniu z dnia 11 lutego 1997 r., sygn. akt II CKN 90/96 Sąd Najwyższy wyjaśnił, że „pojęcie dobra dziecka z jednej strony obejmuje całą sferę najważniejszych jego spraw osobistych, przykładowo takich jak rozwój fizyczny i duchowy, odpowiednie kształcenie i wychowanie oraz przygotowanie do dorosłego życia, z drugiej zaś – ma ono wyraźny wymiar materialny. Polega on na konieczności zapewnienia dziecku środków do życia i realizacji celów o charakterze osobistym, a w wypadku gdy ma ono swój majątek, także na dbałości o jego interes majątkowy” (Legalis, nr 333272).
Zachęcamy do odwiedzenia naszej strony internetowej https://www.rozwodadwokatrzeszow.pl w celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji.
Kancelaria Rozwód Adwokat Rzeszów
ul. Hanasiewicza 10
35-103 Rzeszów
Tel: +48 17 200 03 20
E-mail: kontakt@rozwodadwokatrzeszow.pl