Katowice ogłosiły przetarg na wykonawcę pomnika Ofiar Deportacji Mieszkańców Górnego Śląska do Związku Sowieckiego w 1945 roku. Otwarcie ofert nastąpi 16 kwietnia. Wykonawca będzie miał 13 miesięcy od dnia podpisania umowy na przeprowadzenie tej inwestycji.
Naszym obowiązkiem wobec poprzednich pokoleń jest pokazywanie zarówno dokonań naszych przodków, ale także wydarzeń tragicznych, które dotknęły tysiące rodzin naszego regionu. Dlatego chcemy upamiętnić ofiary deportacji mieszkańców Górnego Śląska do Związku Sowieckiego w 1945 roku. Ten pomnik będzie mieć szczególny i unikalny charakter, gdyż będzie symbolicznie domykać Strefę Kultury, która rozpoczyna się Parkiem Powstańców Śląskich. Ta przestrzeń, przez pandemią, była corocznie odwiedzana przez setki tysięcy mieszkańców metropolii i naszych gości. Dzięki temu wiele osób będzie miało okazję zapoznać się z tak ważną chwilą z historii Śląska – mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic.
Pomnik ma powstać na skarpie przy skrzyżowaniu al. Roździeńskiego i ul. Dobrowolskiego. Będzie miał rozbudowaną formę przestrzenną i ma być widoczny zarówno od strony DTŚ, jak i Parku Boguckiego. Skalą i kształtem ma nawiązywać do archetypicznego domu mieszkalnego - familoka. Jego ściany wydzielają przestrzeń (pustkę), która w metaforyczny sposób pokazuje opuszczony i zniszczony budynek. Pozostałe elementy kompozycji architektonicznej – schody stalowe, mniejsza forma pomnikowa (nawiązująca abstrakcyjną formą do wagonu kolejowego), detale szyn w posadce, uzupełniają formalnie i dynamizują całość założenia przestrzennego. Dodatkowo, we wnętrzu głównego obiektu pomnikowego stanie 7 dwustronnych tablic z listą nazwisk osób deportowanych.
Katowice posiadają kompleksową dokumentację projektową oraz prawomocne pozwolenie na budowę. Dokumentacja projektowa została opracowana na podstawie wygranej pracy w przeprowadzonym w 2017 r. przez miasto Katowice konkursie architektonicznym. Autorami wygranej pracy konkursowej są Pan Michał Dąbek oraz Pan Jan Kuka z Pracownia Projektowej M Kwadrat z Krakowa.
Zakres robót związanych z powstaniem pomnika obejmie między innymi:
- roboty ziemne,
- roboty konstrukcyjno-budowlane związane z wzniesieniem pomnika,
- zagospodarowanie terenu obejmujące nasady nowych drzew, krzewów i trawników,
- wykonanie nawierzchni dróg i chodników,
- przebudowy sieci wodociągowej i gazowej,
- zabezpieczenie linii wysokiego napięcia oraz przebudowa stacji transformatorowej,
- przebudowa istniejącego i budowa nowego oświetlenia ulicznego.
Otwarcie ofert w przetargu planowane jest na 16 kwietnia. Termin wykonania robót to 13 miesięcy od dnia podpisania umowy z wybranym w drodze przetargu wykonawcą.
Decyzja o budowie pomnika została podjęta przez Radę Miasta Katowice i została wpisana do uchwały budżetowej na 2020 rok. Ze względu na duże wydatki ponoszone przez Miasto Katowice w związku z walką z pandemią koronawirusa inwestycja została przesunięta na późniejszy termin. W międzyczasie, w ramach Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, gminy otrzymały dodatkowe środki finansowe – m.in. na realizację zadań inwestycyjnych, z których musiały wcześniej zrezygnować. Tym samym budowa pomnika wróciła na listę zadań do realizacji. Koszt budowy pomnika szacowany jest na ok. 7,5 mln złotych, a środki na jego budowę w 100% pochodzą z RFIL, co oznacza, że Miasto Katowice nie będzie musiało dokładać środków do inwestycji z własnego budżetu.
Pomnik, który powstanie w Katowicach to podkreślenie zjawiska, które poza granicami województwa nie jest znane. W 1945 na przymusowe roboty do Związku Sowieckiego wywieziono nawet 45 tys. mieszkańców Górnego Śląska. Według szacunków nawet 30% wywiezionych nie przeżyło, a większość ocalałych powróciła do domów do 1949 roku. Przez wiele lat temat nie istniał, a obecnie znany jest jedynie głównie przez specjalistów. Pomnik, który powstanie w pobliżu Strefy Kultury będzie okazją do szerszego pokazania tragedii ofiar deportacji mieszkańców Górnego Śląska do Związku Sowieckiego. Aby upamiętnić tamte wydarzenia Rada Miasta Katowice podjęła uchwałę w sprawie wzniesienia i lokalizacji w Katowicach pomnika Ofiar Deportacji Mieszkańców Górnego Śląska do Związku Sowieckiego w 1945 r. Inicjatorem wzniesienia pomnika jest dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach, a poparcie dla przedsięwzięcia wyraził Arcybiskup Wiktor Skworc - Metropolita Katowicki.
