Każda osoba, która uzyskuje opodatkowany przychód, jest w Polsce zobowiązana do odprowadzenia podatku dochodowego. Rozlicza się go przeważnie w pierwszej połowie roku, a konkretne terminy zależą od rodzaju formularza. Co warto wiedzieć o deklaracjach podatkowych?
Czym jest podatek dochodowy?
Podatek dochodowy obowiązuje w większości krajów na świecie, w tym w Polsce. Narzuca obowiązek uiszczania opłaty od zarobków, którą przekazuje się do państwa. Dochód podlegający opodatkowaniu obejmuje zazwyczaj przychody z różnych źródeł. Zalicza się do nich m.in. wynagrodzenie za pracę (z umowy o pracę oraz innych umów cywilnoprawnych), dochody z działalności gospodarczej, dochody z najmu czy dziedziczenia.
Dzieli się on również na dwa rodzaje, ze względu na charakter podmiotu, który go odprowadza. Mamy więc do czynienia z podatkiem:
- PIT (Personal Income Tax) – czyli podatkiem dochodowym od osób fizycznych;
- CIT (Corporate Income Tax) – podatkiem od osób prawnych, takich jak różnego rodzaju spółki.
Każdy z nich wymaga użycia nieco innego formularza rozliczeniowego. O tym, jak rozliczyć podatek od osób fizycznych można przeczytać na stronie https://www.pit.pl/pit/.
Warto przy tym pamiętać, że wysokość dochodu stanowi kwota przychodu pomniejszona o koszty jego uzyskania. To dopiero od niej należy odprowadzić należność. Można przy tym zdecydować się na jedną z kilku form opodatkowania:
-
na zasadach ogólnych – czyli według skali podatkowej. Jest to jedna z najczęściej wybieranych form i polega na określaniu wysokości podatku na podstawie wysokości dochodu. Jeśli w ciągu roku nie przekroczy on 120 000 zł rocznie, to należy odprowadzić podatek w wysokości 12%. Jeżeli jednak dochód będzie wyższy, to odliczyć trzeba 32%. W tej formie można skorzystać również z ulg podatkowych oraz rozliczać się wspólnie z małżonkiem;
-
podatek liniowy – w tym przypadku obowiązuje stała stawka (19%), niezależnie od wysokości dochodów. Często decydują się na nią przedsiębiorcy lub osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą;
-
ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – to także jedna z form wybierana najczęściej przez przedsiębiorców lub osoby na umowach B2B. Obowiązuje w niej kilka różnych stawek podatkowych, od 2% do 17%;
-
karta podatkowa – w tym przypadku stawka jest stała (podobnie jak w podatku liniowym), ale jej wysokość określa Naczelnik Urzędu Skarbowego. Dotyczy ona jednak przedsiębiorców, a żeby z niej skorzystać, należy spełnić określone warunki.
Kiedy rozliczyć podatek dochodowy?
Konkretne daty rozliczania podatku dochodowego różnią się w zależności od rodzaju deklaracji podatkowej, którą należy złożyć. W przypadku osób fizycznych najczęściej jest to PIT-37. Dotyczy ona osób zatrudnionych na umowę o pracę lub także tych świadczących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych (np. umowy zlecenie). Do końca lutego otrzymują oni od pracodawcy wypełniony formularz podatkowy (PIT-11) za rok poprzedni i muszą go samodzielnie rozliczyć do 30 kwietnia następnego roku (czyli dochody za 2023 rozlicza się do końca kwietnia 2024).
Podobnie jest w przypadku innych deklaracji, takich jak:
-
PIT-28 – czyli dla osób, które rozliczają się na zasadzie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych;
-
PIT-36 – dla tych, którzy osiągnęli przychód bez płatnika (pracodawcy) i rozliczają się poprzez skalę podatkową (czyli na zasadach ogólnych). Dotyczy to więc m.in. prowadzenia własnej działalności gospodarczej;
-
PIT-36L – dla osób prowadzących działalność, które zamiast skali podatkowej wybrały podatek liniowy;
-
PIT-38 – dla wszystkich podatników, którzy uzyskali przychód z tytułu zbycia papierów wartościowych, a także udziału w spółkach;
-
PIT-39 – ta deklaracja dotyczy nieruchomości, w szczególności dochodów z prywatnej sprzedaży.
Kto nie musi odprowadzać podatku dochodowego?
W świetle aktualnych przepisów (stan na początek 2024 roku) z odprowadzania podatku dochodowego zwolnione są osoby do 26. roku życia. Dotyczy to nie tylko przychodów ze stosunku pracy czy umów zlecenia, ale także tych ze staży czy praktyk studenckich.
Trzeba jednak wiedzieć, że obowiązuje tu kwota wolna od podatku. W przypadku młodych osób wynosi ona 85 528 zł w roku podatkowym. Do tej kwoty wszystkie dochody są zwolnione z podatku, niezależnie od liczby płatników (źródeł tych dochodów).
Jeżeli całość dochodów za rok mieści się w tej kwocie, to podatnik w gruncie rzeczy nie ma obowiązku składania deklaracji. Co się jednak stanie w sytuacji, gdy dochody przekroczą tę kwotę? Podatnik będzie musiał odprowadzić podatek na zasadach ogólnych. Warto jednak mieć na uwadze, że i w tym przypadku może skorzystać ze standardowej kwoty wolnej od podatku, która aktualnie wynosi 30 000 zł. Oznacza to, że osoba do 26. roku życia będzie zobowiązana do odprowadzenia podatku dochodowego, dopiero gdy przekroczą one 115 528 zł.
Pozostałe ulgi podatkowe – z czego można skorzystać?
Jeżeli podatnik będący osobą fizyczną rozlicza się na zasadach ogólnych, to może skorzystać z różnych ulg podatkowych (o ile spełni warunki przysługiwania). Do dwóch standardowych form obniżania wysokości podatku zalicza się rozliczanie ze współmałżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko do 18. roku życia.
Poza tym istnieją również takie ulgi, jak:
- na dziecko,
- na Internet,
- z tytułu wpłaty na IKZE,
- rehabilitacyjna,
- termomodernizacyjna,
- abolicyjna,
- na powrót (z emigracji),
- na zabytki,
- dla inwestujących w ASI (alternatywne spółki inwestycyjne),
- dla rodzin wielodzietnych (4+).
Oprócz tego można też skorzystać ze składek społecznych lub odliczenia darowizn.
Podatek dochodowy zobowiązuje do uiszczenia opłaty z tytułu uzyskania dochodów. Dotyczy to zarówno osób fizycznych, jak i prawnych. Tego typu podatki stanowią jedno ze źródeł finansowania działalności państwowej i obowiązują nie tylko w Polsce, ale i innych krajach na świecie.