Historia Janów - Katowice

Dzielnica o powierzchni 8,6 km kw. , zamieszkała przez ok. 12 tysięcy mieszkańców, powstała przez połączenie dwóch odrębnych dzielnic Janowa i Nikiszowca.

Janów

Janów, zwany kiedyś Janowem Śląskim swoją nazwę zawdzięcza Janowi Krzysztofowi Mieroszewskiemu, dawnemu właścicielowi tych ziem. Lata 1694 – 1755, gdy władał Mieroszewski, były okresem dużego rozkwitu. Powstał folwark na prawym brzegu Boliny, który nazywany najpierw Janowcem dał początek osadzie – protoplastce dzisiejszej dzielnicy. Dziś głównym zakładem pracy jest tu KWK Wieczorek a terenem rekreacyjnym chętnie odwiedzanym przez mieszkańców Bolina.

Nikiszowiec to osiedle robotnicze dla górników „Wieczorka” wybudowane w Janowie. Podobnie jak Giszowiec powstało według projektu Jerzego i Emila Zillmannów z tym, że w przeciwieństwie do niego było to osiedle o zabudowie typowo miejskiej.

Budowa przebiegała dwuetapowo, od 1908 do 1915 i od 1920 do 1924 r. Cały kompleks tworzą połączone ze sobą budynki (9) i neobarokowy kościół pod wezwaniem św. Anny. Na terenie osiedla usytuowano m.in. sklepy, piekarnię, restaurację, pocztę, aptekę, dwie szkoły, a w budynku po dawnej pralni i maglowni znajduje się dziś Muzeum Historii Katowic. Z lotu ptaka osiedle przypomina widownię amfiteatru ze sceną umiejscowioną na centralnym placu (plac Wyzwolenia).

Nazwa Nikiszowiec pochodzi od szybu Nikisch, jednego z 14 szybów kopalni Giesche. Podczas powstań śląskich miały tu miejsce zacięte walki, uwiecznione potem przez Kazimierza Kutza w filmie „Sól ziemi czarnej”. W plebiscycie za przyłączeniem do Polski opowiedziało się 72 % mieszkańców.

Janów

W 1924 r. osiedle włączono do gminy Janów. Już 11 lat później liczyło ono ok. 7 tysięcy mieszkańców, głównie górników z Giesche i ich rodzin. Okres międzywojenny to liczne strajki i wystąpienia przeciw pracodawcom, głównie z żądaniami wyższych płac. Powstały też 3 szkoły powszechne, działał chór mieszany Wolność a od 1922 r. chór im. Stanisława Moniuszki.

Po wojnie, w 1951 r. Nikiszowiec wszedł w skład miasta Szopienice, by 9 lat później wraz z nim stać się dzielnicą Katowic.

Unikalna zabudowa tej dzielnicy w 1978 r. uznana została za zabytkową a w 2006 r. umieszczona na Szlaku Zabytków Techniki wraz z Galerią Szyb Wilson.