Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach jest największą sceną dramatyczną na Górnym Śląsku. W otwartym w 1907 roku gmachu, zbudowanym według projektu architekta Carla Moritza, przez pierwsze 15 lat funkcjonował teatr niemiecki. Po powrocie Śląska do granic Polski w budynku tym w październiku 1922 roku rozpoczął działalność Teatr Polski w Katowicach.
Jego powstanie było wynikiem inicjatywy zawiązanego w Katowicach Towarzystwa Przyjaciół Teatru Polskiego. Pierwszym dyrektorem katowickiej sceny został Tadeusz Wierzbicki. Staraniem kolejnych dyrektorów, przede wszystkim Mariana Sobańskiego, który kierował Teatrem od 1927 roku do wybuchu II wojny światowej, miały na katowickiej scenie premiery najważniejszych sztuk z repertuaru klasyki polskiej, od "Dziadów" Adama Mickiewicza po dramaty Stanisława Wyspiańskiego, którego imię Teatr Polski otrzymał w 1936 roku.
Po II wojnie światowej Teatr Śląski stał się przystanią dla zespołu Polskiego Teatru Dramatycznego ze Lwowa. Wśród lwowskich artystów, którzy przyjechali do Katowic z dyrektorem Bronisławem Dąbrowskim znaleźli się m. in. Aleksander Bardini, Roman Hierowski, Stefania Michnowska, Irena Tomaszewska, Edward Żytecki. Z zespołem tym wiąże się ambitny początek powojennej działalności Teatru i do niego będą nawiązywać w swoich dążeniach następni dyrektorzy. W tych latach rozpoczyna się kariera sceniczna Tadeusza Łomnickiego, który zagrał m. in. Chłopca z deszczu w "Dwóch teatrach" J. Szaniawskiego, Puka w Szekspirowskim "Śnie nocy letniej" czy tytułową postać w "Szczęściu Frania" W. Perzyńskiego, gdzie partnerowali mu Antonina Gordon-Górecka i Igor Śmiałowski. W roku 1949, w kierowanym przez Władysława Woźnika zespole aktorskim pojawia się Gustaw Holoubek (późniejszy dyrektor Teatru), zaskakujący Pierczychin w "Mieszczanach" M. Gorkiego, Łatka w "Dożywociu" A. Fredry, Król w "Mazepie" J. Słowackiego. Druga połowa lat pięćdziesiątych to w historii naszej sceny okres współpracy z Jerzym Jarockim, reżyserującym tu prapremierę "Balu manekinów" B. Jasieńskiego, "Miłość i gniew" J. Osborna, "Policję" S. Mrożka, a później "Franka V" F. Dürrenmatta i "Łaźnię" W. Majakowskiego.
W tym okresie pojawiają się na afiszach nazwiska scenografów Kazimierza Wiśniaka, Kazimierza Mikulskiego, Wiesława Langego i kompozytorów Henryka Mikołaja Góreckiego i Wojciecha Kilara. Częste zmiany dyrekcji nie zawsze pozwalały na konsekwentną realizację planów artystycznych i kształtowanie jednolitego wizerunku Teatru. Ale miały i dobrą stronę - kolejni dyrektorzy sprowadzali do Teatru wybitne osobowości polskiej sceny.
Współpracowali z Teatrem m. in. Lidia Zamkow, Tadeusz Kantor, Józef Szajna, Jerzy Kreczmar, Bohdan Korzeniewski, Kazimierz Kutz, Otto Axer, Lidia i Jerzy Skarżyńscy, Franciszek Starowieyski, Krzysztof Pankiewicz, Marian Kołodziej, a w późniejszych latach Irena Jun, Anna Polony, Józef Czernecki, Jan Maciejowski, Krzysztof Babicki, Tadeusz Bradecki, Maciej Wojtyszko, Barbara Ptak, Barbara Stopka, Barbara Zawada, Marek Braun, Wojciech Jankowiak, Jerzy Moskal, Anna i Tadeusz Smoliccy, Andrzej Witkowski. Wśród wielu pokoleń aktorów na deskach katowickiej sceny pojawiły się takie osobowości, jak Halina Cieszkowska, Ewa Dałkowska, Ewa Lassek, Zofia Truszkowska, Emir Buczacki, Mieczysław Jasiecki, Tadeusz Kalinowski, Bolesław Mierzejewski, Józef Para, Michał Pawlicki. Ignacy Gogolewski zaangażował grupę młodych aktorów, którzy tu zdobywali pierwsze sceniczne doświadczenie. Byli wśród nich Ewa Dałkowska, Anna Romantowska, Krzysztof Kolberger i Marek Kondrat.
W latach dyrekcji Jerzego Zegalskiego (1981-1992) i Bogdana Toszy (1992-2003) zaczął się formować skład zespołu artystycznego, którym w sezonach 2003 - 2005 kierował jako dyrektor naczelny i artystyczny Henryk Baranowski. Od 1 września 2005 pełni on funkcję dyrektora artystycznego, zaś dyrektorem Teatru Śląskiego jest Krystyna Szaraniec. Aktualny wykaz członków zespołu artystycznego znaleźć można na naszej stronie internetowej (Zespół artystyczny).
Teatr stara się spełniać rolę sceny narodowej na Śląsku. W jego repertuarze, przede wszystkim na Dużej Scenie, stałe miejsce mają wybitne pozycje klasyki polskiej i światowej. Na powstałej w 1981 roku Scenie Kameralnej najczęściej wystawiane są współczesne dramaty polskie i obce. Trzecim miejscem prezentacji jest Scena w Malarni, utworzona w listopadzie 1992 roku w dawnej loży masońskiej (sala inicjacji), mieszczącej się w budynku należącym obecnie do Teatru.
Wychodząc z założenia, że z natury swej teatr jest dziedziną syntetyzującą sztukę, oferta artystyczna Teatru Śląskiego poszerzana jest o spotkania literackie, prezentacje plastyki i muzyki. Realizowane są w ten sposób idee patrona katowickiej sceny, Stanisława Wyspiańskiego. W dwóch galeriach, zorganizowanych w foyer Dużej Sceny i Sceny Kameralnej, prezentowane są wystawy plastyczne o tematyce teatralnej. Eksponowały one teatralne lub literackie wątki w twórczości Jerzego Dudy-Gracza, Macieja Bieniasza, Zygmunta Brachmańskiego, Henryka Wańka, Adama Myjaka, Romana Kalarusa, Tadeusza Siary, Güntera Grassa, Stanisława Mazusia, Romana Maciuszkiewicza i wielu innych. Galerie przypominają również tradycje Teatru Śląskiego, pokazują sylwetki twórców z nim związanych.
Wyjątkowym wydarzeniem w działalności Teatru była inicjatywa święta poezji w Katowicach, którego kulminacyjnym punktem stało się nadanie Josifowi Brodskiemu doktoratu honoris causa Uniwersytetu Śląskiego w czerwcu 1993 roku. W uroczystościach uczestniczyli liczni przedstawiciele świata literackiego, m.in. Czesław Miłosz, Tomas Venclova, Stanisław Barańczak. Kontynuacją tego zdarzenia były zorganizowane we wrześniu 1996 roku "Dni Güntera Grassa", podczas których gościliśmy wielu wybitnych tłumaczy literatury polskiej i niemieckiej.
Teatr Śląski utrzymuje liczne międzynarodowe kontakty. W ostatnich latach przedstawiał swoje spektakle w wielu zakątkach Europy - od Moskwy i Ufy w Rosji, przez Lwów, Wilno po Brukselę, Sztokholm, Wiedeń i Paryż.
Tekst pochodzi z serwisu www.teatrslaski.art.pl